Een meerluik over energiegebruik, deel 1: Vroeger
Energiegebruik, het is een onderwerp wat om steeds meer redenen steeds nadrukkelijker op ieders agenda komt te staan. Het huis aan de Schoterlandseg 51 waar ik nu samen met Carla en Feya woon kent voor u wellicht een verrassende geschiedenis over gas- en energieverbruik. Leuk om te vertellen en misschien inspirerend?±1922 - 1982 : “vroeger”
Wanneer je begint met “100 jaar gasloos”, dan ontkom ik er niet aan om te beginnen met een stuk geschiedenis waar ik zelf niet bij ben geweest. En daarmee ook meteen het lastigste stuk. In de archieven van Lammert Sloothaak staat dat de eerste officiële bewoner Sjoerd Rozenberg was op 13 november 1928. Maar, op een klein notitiepapiertje staat geschreven dat hij daarvoor op dezelfde plek eerst woonde in een ”platte keet” (ook wel “spitkeet” genoemd of plaggenhut).Water kwam op het platte land in de jaren ‘50 niet uit de kraan, maar uit de regenton. Tante Sjet woonde in die tijd in Stobbegat (nu Vegelinsoord). Ze weet nog goed dat de vroedvrouw die hielp na de geboorte van mijn oudste neef dat niet gewend was en binnen een mum van tijd de hele watervoorraad had verbruikt. Gelukkig kon in dergelijke gevallen de gemeente gevraagd worden om de watervoorraad met een tankauto aan te vullen.
In deze periode werd verwarmd door een peteroleum kacheltje of met een houtkachel. Meestal werd daarop ook gekookt. Verlichting ging met een olielamp. Later kwam butaangas. Mevrouw Boersma vertelde me dat gasflessen ingeleverd en gekocht werden bij smid Tadema aan de Kerkelaan. Ook Gabriël Veenstra aan de W.A. Nijenhuisweg verkocht gasflessen.
De komst van elektriciteit begon in Katlijk eind jaren ‘20 van de vorige eeuw. Natuurlijk eerst bovengronds, langs de weg vele palen met draden. Het zou tot eind jaren ‘50 duren voor iedereen in Katlijk de kans kreeg om op het stroomnet van het provinciaal elektriciteitsbedrijf (P.E.B.) aangesloten te worden. En het zou nog tot rond de jaren ‘90 gaan duren voordat alles onder de grond zat! Zo kreeg ook het huisje aan de Schoterlandsweg 51 stroom.
De ontdekking van de enorme gasbel in Groningen zorgde begin jaren ‘60 voor een enorme vlucht voor het gebruik van aardgas in Nederland. Mevrouw Hoekstra weet nog goed dat ze blij waren eind ‘63 aardgas te krijgen op boerderij ‘de Heuvel’, net voor de winter en de geboorte van hun dochter. De rest van Katlijk werd in de tweede helft van de jaren ‘60 voorzien van aardgas. In die tijd woonde mijn pake Imke Foppes met zijn gezin op dit adres. Pake was een berekenend man en de investering voor een gasaansluiting zal het hem waarschijnlijk niet waard geweest zijn. Verwarming gebeurde door middel van een tweetal butagaskachels. In de woonkamer een fraaie, die leek een beetje op een openhaard. In de eetkamer stond zo’n grijze, met afrondingen met allemaal van die smalle glaasjes (waar er een paar stuk van waren).
En zo is het gebleven tot aan het begin van de jaren ‘80! Na het eerste bouwproject van mijn ouders in Mildam hadden ze het plan opgevat om op de locatie van het huis van pake Imke hun nieuwe huis te gaan bouwen.
Oorspronkelijk was het plan om op de begane grond een kamer in te richten voor pake Imke. Dit vooruitstrevende idee is niet ten uitvoer gekomen, hij overleed voor het nieuwbouw-project was begonnen.
Een ander vooruitstrevend idee kreeg vorm nadat de meneer van het gemeentelijk gasbedrijf met “meterse passen” het erf op kwam lopen..
Lees verder in Deel 2 "Keuzes" >>
