Rachel Goslins
Het begon allemaal op 21 maart 2001. Toen vond ik het onderstaande (vertaalde) bericht in de electronische postbus van de Katlijk pagina's:Hallo, mijn naam is Rachel Goslins, en ik wil u vragen mij te helpen. Ik ben bezig met het maken van een korte film over mijn vader, die in de oorlog in Katlijk ondergedoken is geweest. (Mijn familie is joods en mijn vader is gedurende de laatste twee jaar van de oorlog ondergedoken geweest.) Ik zoek foto's van Katlijk om deze in de film te gebruiken. Ik heb mooie foto's op uw website gezien. Hebt u deze in digitale vorm zodat ik ze kan gebruiken in mijn film? Als u deze via email naar mij toe wilt sturen, dan kan ik ze in mijn film gebruiken.
Weet u bovendien waar ik andere foto's van Katlijk kan vinden. Alle ideeën zijn welkom.
Bedankt, Rachel.
Na het lezen van zo'n bericht komen er vele vragen naar boven. Ik heb dan ook een bericht teruggestuurd waarin ik Rachel om wat meer informatie heb gevraagd. Waar is haar vader precies ondergedoken geweest? Heeft ze foto's nodig van Katlijk, zoals dat er nu uitziet, of moeten het oude foto's zijn? Maakt ze de film op video? Bovendien was het op dat moment niet duidelijk waar ze woont, hoewel uit het emailadres was af te leiden dat het waarschijnlijk de Verenigde Staten van Amerika is.
Rachel schreef het volgende (vertaalde) bericht terug:
Ik schrijf vanuit Amerika, New York City. Bedankt voor de snelle reactie! Wat ik bijzonder op prijs zou stellen, zijn de foto's zoals die op de website staan. Maar het zou nog veel beter zijn als ik foto's zou kunnen krijgen van Katlijk zoals dat er 60-70 jaar geleden uitzag.
Mijn vader zat er ondergedoken in 1945 en hij vertelt erover in mijn film, in zijn herinnering een klein dorpje, dat niet meer was dan een straat met 20 of 30 huizen. (Hij woonde bij de heer en mevrouw Neef aan de Aaltjelaan.)
Het zou geweldig zijn als je een paar foto's van Katlijk zou kunnen vinden van rond die tijd (met name hoe de smalle straten er uitzagen).
Met betrekking tot de andere vragen, mijn film wordt digitaal op video opgenomen, met hulp van de New York University Film School. Als het slaagt, zal ik je een copie sturen.
Bedankt, Rachel.
Omdat ik zelf geen Katlijker van geboorte ben, heb ik mijn licht opgestoken bij Katlijkers, voor meer informatie. Martha Jongsma aan de W.A.Nijenhuisweg heeft een hele verzameling oude foto's van Katlijk. Martha heeft bovendien de familie Neef gekend, en vertelde dat deze had gewoond in één van de dubbele huizen waarvan er 3 aan de Aaltjelaan hebben gestaan. Deze huizen zijn destijds gebouwd door de familie Van Limburg Stirum in Oranjewoud voor de arbeiders op hun boerderijen. Van één van deze huizen staat een foto in het boekje 'Minsken út Ketlik'.
De familie Neef bestond uit Hans en Aaltje Neef. Ze hadden 3 kinderen, een dochter Jeltje en twee zonen. Hans en Aaltje Neef zijn overleden, evenals hun dochter Jeltje. Of de beide zonen nog in leven zijn en waar deze mogelijk wonen, heb ik niet kunnen achterhalen.
Ik heb de foto van de dubbele woning aan de Aaltjelaan naar Rachel gestuurd, evenals een aantal foto's van Katlijk zoals dat er nu uitziet.
Er kwam een enthousiaste reactie van Rachel terug. Ze had de foto van het huis aan de Aaltjelaan naar haar vader gestuurd en deze herkende het huis waar hij als kind heeft gewoond. Hij sliep boven, achter de rechter kajuit. Rachel merkte terecht op dat de wereld klein is door de contacten via het internet.
De oorlogsjaren
 |
|
| Eén van de dubbele woningen aan de Aaltjelaan in Katlijk |
Toch ging het gezin onderduiken. Haar vader Martin, toen 3 jaar, werd echter gescheiden van zijn ouders op andere plaatsen ondergebracht. Hij heeft in verschillende plaatsen in Friesland gezeten. Ook zijn ouders waren op verschillende plaatsen in Friesland, zoals Engelum en bij Heerenveen. De kleine Martin heeft de laatste 6 maanden van de oorlog bij de familie Neef aan de Aaltjelaan in Katlijk gewoond. Hij trok vooral veel op met dochter Jeltje, toen 17 jaar oud.
Na de oorlog is Martin weer met zijn ouders herenigd en is het gezin weer gaan wonen in Leeuwarden. Daar kregen ze nog een dochter, Elisabeth. In 1953, acht jaar na de oorlog, is het gezin geëmigreerd naar Amerika, en heeft zich gevestigd in Californië. Haar grootvader is daar een medische praktijk begonnen.
Documentaire film
De grootvader van Rachel is in 1993 overleden. Om de herinneringen van haar grootmoeder en haar vader voor de toekomst vast te leggen, heeft ze besloten om een documentaire over die oorlogsperiode op video te maken. Voor haarzelf is het een zoektocht naar haar 'roots' in Nederland. Bovendien kunnen misschien haar toekomstige kinderen de verhalen niet meer van haar grootmoeder zelf horen.Rachel heeft de film inmiddels klaar. In de film wordt Engels gesproken, maar heeft de Nederlandse titel: 'Onderduiken' gekregen. Haar grootmoeder en haar vader halen herinneringen op aan die zwarte dagen uit onze geschiedenis. De verhalen worden aangevuld met historische beelden uit die periode. Het is een indrukwekkend document geworden, dat Rachel zelf als volgt besluit:
"Ik weet niet hoe het mijn familie is gelukt om de oorlog te overleven, terwijl zo vele anderen dat niet is gelukt.
Ik weet niet of het moed is geweest, of bestemming, of misschien geluk.
Wat ik wel weet, is dat ik me ongelofelijk gelukkig voel dat ik er ben en kan leren van hun kracht en levenslust."